Książki o Afryce
Ta przeklęta susza
(Etiopia, Czad, Niger, Burkina Faso, Mali, Mauretania, Senegal)Ranking: ★★
Autor: Budrewicz Olgierd
Język: polski
„W ciągu niespełna trzech miesięcy przemierzyłem pas głodu i śmierci - od Etiopii przez Czad, Niger, Górną Woltę, Mali do Senegalu” - informacja z obwoluty wydanej w 1977 roku książki zdaje się przeczyć powszechnym obecnie opiniom, że ostatnimi czasy śmierć i cudze nieszczęście jest najlepszym produktem mediów (w treści książki autorowi wymknęło się stwierdzenie, w którym utyskuje na deszcz, podczas gdy on przyjechał oglądać suszę). Widać stan ten trwa już od dłuższego czasu.
Wróćmy jednak do książki. „Ta przeklęta susza” traktuje o suszy, a jakże. Czytając ją trzeba jednak pamiętać, że ówczesny pogląd na ten temat pełen był gotowych rad „z zewnątrz”, wspartych wiarą w osiągnięcia techniki i w bezinteresowną pomoc krajów lepiej rozwiniętych. Źródeł kataklizmu i recept na przyszłość Budrewicz szuka więc tylko na zewnątrz, rozmawiając na ten temat głównie z białymi pracownikami organizacji humanitarnych lub wysoko postawionymi przedstawicielami władz lokalnych. Problem pokazany jest z perspektywy okna samochodu, powierzchownie. Nawet więcej, z samolotu - przez Afrykę, ze wschodu na zachód, z Addis Abeby do Dakaru, autor podróżuje głównie tym środkiem transportu. Nawet z Wagadugu do Bamako czy z Nawakszut do Dakaru Budrewicz przemieszcza się samolotem.
Podsumowując, solidne europejskie buty i szczypta tragedii to przepis, według którego powstała ta książka.
Kapuściński: nie ogarniam świata
(Afryka ogólnie)Ranking: ★★★
Autor: Bereś Witold
Język: polski
Zbiór rozmów z Ryszardem Kapuścińskim, jakie autorzy (prócz Beresia, współautorem książki jest Krzysztof Burnetko) przeprowadzili z nim w latach 1991-2005. W zamierzeniu autorów (jak również Kapuścińskiego, który to autoryzował) miała być to biografia. Na pierwszym planie jest jednak wywiad, dialog. Kalendarium głównych wydarzeń z życia bohatera zajęło jeden z ostatnich rozdziałów ksiązki.
Wśród tematów siedmiu rozmów jest oczywiście i Afryka. Rozmowa druga, z 1993 roku, zatytułowana „Afryka, czyli Trzeci Świat nie jest czarno-biały” dotyka podstawowych problemów tego kontynentu: tożsamości państwowej, biedy, demokracji. Znajdziemy w nim również trochę szczegółów dziennikarskiego warsztatu oraz porcję doświadczeń przeżywania Afryki, których opisywanie słowem jest chyba Kapuścińskiemu najbardziej charakterystyczne.
Pozostałe rozmowy dotyczą problemów bardziej uniwersalnych, takich jak kształtowanie obrazu świata przez współczesne media, globalizacji czy dialogu pomiędzy kulturami.
Ryszard Kapuściński zmarł 23 stycznia 2007 roku.
On Foot Through Africa
(Republika Południowej Afryki, Botswana, Zambia, Demokratyczna Republika Kongo, Republika Środkowoafrykańska, Kamerun, Nigeria, Niger, Burkina Faso, Mali, Senegal, Mauretania, Maroko)Ranking: ★★★
Autor: Campbell Ffyona
Język: angielski
Podszedłem do tej książki sceptycznie. Przejście Afryki z południa na północ celem znalezienia się w Księdze Rekordów Guinness'a nie zapowiadało dużo więcej ponad sportowy wyczyn, kolejne wykorzystanie Afryki do osiągania swoich celów. Początek lektury zdawał się to potwierdzać. Okazało się, że autorka będzie szła przez kontynent w szortach i tenisówkach, wspierana przez jadący cały czas obok niej samochód (wynajęcie Land Rovera z dwoma kierowcami na rok kosztowało ją 25 tysięcy funtów). Im dalej jednak od pierwszej strony, tym bardziej miejsce wyczynu zajmowało doświadczenie Afryki i walka z przeciwnościami losu.
Ffyona Campbell wyruszyła z Kapsztadu w kwietniu 1991 roku. Kierując się na północ, poprzez Botswanę i Zambię wkroczyła do Konga, które właśnie ogarniał chaos związany z buntem żołnierzy Mobutu, co zmusiło ją do ewakuacji. Do Kisangani, gdzie poprzednio skończyła, wróciła po trzech miesiącach, by kontynuować przez Republikę Środkowoafrykańską i Afrykę Zachodnią do marokańskiego Tangieru. 16 088 km od punktu wyjścia. Przejście Afryki na piechotę, odliczając dwie przerwy na ewakuację, zajęło jej półtorej roku.
On Foot Through Africa nie jest dziennikiem podróży. Choć rozdziały opatrzone są datami jest to raczej zapis doświadczenia drogi. Drogi, za której przejście bardziej od pobicia rekordu należy się szacunek. Czapki z głów.
Historia Mali
(Mali)Ranking: ★★
Autor: Tymowski Michał
Język: polski
Historia państwa Mali od XI wieku, skąd pochodzą pierwsze relacje histograficzne, do uzyskania niepodległości w 1960 roku (książkę wydano w roku 1979). Kolejne rozdziały książki opisują historie prekursorów malijskiej państwowości: Songhaju, Paszaliku Arma, Dendi, państw Bambara - tworów kształtujących do dzisiaj narodową tożsamość kraju. Szeroko opisane jest również tło społeczne, struktura handlu i uwarunkowań przyrodniczych. Niestety, informacje te podane są trochę w zbyt akademicki, mało barwny jak na przeciętnego czytelnika sposób. Książka ta jest jednakowoż do dnia dzisiejszego chyba najpełniejszym kompendium wiedzy o Mali napisanym w języku polskim.
Historia Etiopii
(Etiopia, Erytrea)Ranking: ★★
Autor: Bartnicki Andrzej
Język: polski
Monumentalne dzieło, próba całościowego spojrzenia na historię Etiopii od najstarszych czasów sięgających IV wieku p.n.e. po lata rządów cesarza Hajle Syllasje I (książkę wydano w 1971 roku). Autorzy (oprócz Bartnickiego współautorką jest Joanna Mantel-Niećko) szczegółowo opisują perypetie dynastii, zmagania o władzę i walki z zewnętrznymi najeźdźcami. Niestety, w natłoku etiopskich imion, stopni godności i nazw łatwo się zagubić. Czasami całe akapity poświęcone są wymienianiu osób uczestniczących w danym zdarzeniu, tworząc mało zrozumiały ciąg wyrazów. By nie być gołosłownym zacytuję: „Walkę w Godżamie kontynuowali bituedded Negasz Bezzabyh, dedżazmacz Menesza Dżemberie i lydż Belaj Zelleke. W Begiemdyr i Tigre walczyli ras Uybneh Tesemma, dedżazmacz Gebre Hyjuet, dedżazmacz Asfa Uegera, fitaurari Mesfyn Redda (...)” itd., litania wymienia jeszcze dziesięciu bohaterów (str.479, drugi paragraf).
Gdyby nieco odchudzić treść, książka byłaby zapewne bardziej zjadliwa dla przeciętnego czytelnika, a tak jest tylko lekturą dla etiopologów. Stąd tak niska ocena.