Książki o Afryce
Muhammad Ali
(Egipt)Ranking: ★★
Autor: Stępniewska-Holzer Barbara
Język: polski
Podtytuł - „Narodziny nowoczesnego państwa egipskiego” - częściowo opisuje treść książki. Muhammad Ali, z pochodzenia Albańczyk, w 1805 roku został z ramienia Ottomańskiej Turcji wicekrólem Egiptu. Zależność od imperium trwała jednak krótko, gdyż Ali szybko pozbył się trzymających kraj w garści Mameluków, zbudował poteżną armię a następnie podporządkował sobie Hidżaz, Syrię, Kretę i Sudan, gdzie założył miasto Chartum. Dalszą ekspansję oraz regres przyniosła interwencja mocarstw europejskich, które w pierwszej połowie XIX wieku nie były zainteresowane zwiększeniem potęgi Egiptu.
Książka opisuje historię Alego od okresu wyswabadzania się spod Ottomańskiej kontroli po jego śmierć w 1849 roku. Oprócz opisów sytuacji politycznej Bliskiego Wschodu i skomplikowanych zależności między mocarstwami, autorka przybliża czytelnikowi Egipt tamtych czasów, z mozaiką grup i kast, funkcjonowaniem gospodarki i aparatu państwowego.
Samori - bohater Czarnej Afryki
(Gwinea, Mali, Wybrzeże Kości Słoniowej)Ranking: ★★
Autor: Tymowski Michał
Język: polski
Samori Ture urodził się około 1830 roku na terenie dzisiejszej Gwinei, niedaleko od Kankan. Pochodzący z kupieckiej rodziny Diula, Samori szybko porzucił handel na rzecz wojaczki i podporządkowania sobie okolicznej ludności. Wkrótce władał sporym połaciem Afryki Zachodniej. Będąc u szczytu ekspansji, u granic Państwa Samoriego pojawiło się zagrożenie, z którym do tej pory nie miał do czynienia - Francuzi.
Walce z obcymi najeźdźcami (oprócz Francji, na tereny Samoriego łakomili się również Anglicy) Samori poświęcił resztę życia. Była to walka nierówna i tak jak olbrzymia wiekszość Afryki, wkrótce Państwo Samoriego upadło, stając się częścią Sudanu Francuskiego.
Książka jest po części biografią wodza a po części historią jego państwa (oba tematy trudno jest od siebie oddzielić). Być może brakuje w niej literackiego polotu, zostawiając więcej miejsca suchym faktom, ale nadal jest to wartościowa pozycja, warta polecenia zainteresowanym głębiej przedkolonialną historią Afryki.
Lumumba i jego kraj
(Demokratyczna Republika Kongo)Ranking: ★★
Autor: Turski Marian
Język: polski
Patrice Lumumba, pierwszy premier niepodległego Kongo (choć jego partia wybrała wybory, prezydentem został Kasavubu) to postać heroiczna, której przypisuje się pierwszoplanową rolę w scaleniu Konga zwanego Belgijskim w naród i doprowadzenia do jego niepodległości. „Lumumba i jego kraj” to biografia przeplecioną historią, zakończona morderstwem dwieście dni po ogłoszeniu niepodległego Konga.
Lektura to ciekawa, odsłaniająca kulisy belgijskiej polityki zagranicznej w Afryce. Niestety, książka jest wyraźnie skażona propagandą bloku wschodniego. Lumumba w pewnym okresie wystąpił bowiem o wsparcie militarne ZSRR, które częściowo otrzymał. W wielu więc miejscach, w których powinny być znaki zapytania, autor daje gotową, politycznie poprawną odpowiedź. Zastanawiające to tym bardziej, że książka powstała w 1962 roku, czyli w rok po śmierci Lumumby, gdy znaków zapytania było bardzo wiele. Część z nich przetrwało do dziś. Warto być może poznać jednak głosy propagandy z obu stron żelaznej kurtyny.
Dzieje Timbuktu
(Mali)Ranking: ★★
Autor: Tymowski Michał
Język: polski
Timbuktu, na poły legendarne miasto na pograniczu Sahary i strefy sahelu od zawsze otoczone było aurą tajemnicy. Swoją świetność Timbuktu przechodziło w XVI wieku, czerpiąc profity w pośrednictwu handlem północy z południem. Po przejęciu handlu przez miasta położone na wybrzeżu atlantyckim Timbuktu zaczęło podupadać. Książka odsłania historię tego miasta na przestrzeni dziejów, od najwcześniejszych o nim wzmianek po lata 70-te XX wieku.
Przekrojowe informacje mogą na początku wydawać się suche, z natłokiem dat i nazwisk lokalnych władców. W dalszej części autor przybliża czytelnikowi szczegóły gospodarki i kultury Timbuktu, kończąc na przejęciu miasta przez Francuzów a następnie uzyskaniu przez Mali niepodległości.
Ciekawe uzupełnienie informacji przewodnikowych po lub w trakcie podróży.
Biedny Chrystus z Bobmy
(Kamerun)Ranking: ★★★
Autor: Beti Mongo
Język: polski
Kamerun, lata 30-te XX wieku. Dionizy, boy pracujący w misji katolickiej we wsi Bomba przekazuje w pierwszej osobie wydarzenia trzech ostatnich tygodni istnienia misji. Ostatnich, gdyż Chrystus, jak miejscowi nazywają przybyłego z Francji białego ojca przełożonego, ponosi klęskę swojej wieloletniej pracy. Wieloletni wysiłek okazuje się powierzchowny, daremny a zakrzewiona wiara iluzoryczna. Być może przedwcześnie zdradzam zakończenie książki, które pod pewnymi względami przypomina „Alternatywy 4”, ale nie jest to książka, w której zakończenie jest najważniejsze.
Mongo Beti, kameruński pisarz opisuje ówczesne mu czasy w sposób wyjątkowy, gdyż nieobarczony europejską tendencją przykładania do wszystkiego swojej miary. Wraz z boyem Dionizym chodzimy od wioski do wioski poznając od wnętrza afrykańskie postrzegania świata. Warto przejść się wraz z nim.