Książki o Afryce
Road Trip Rwanda
(Rwanda)Ranking: ★★
Autor: Ferguson Will
Język: angielski
Kronika podróży kanadyjskiego autora do Rwandy, kierowana do czytelnika, który jak sam autor pisze o sobie, po usłyszeniu słowa Rwanda zastanawia się, kim są Hutu i Tutsi i kto właściwie kogo mordował. Może nie jest to już niezbędne w pisaniu o tym kraju. Być może za dużo wody upłynęło w Kagerze, by roztrząsać grzech ignoranctwa. „Road Trip Rwanda” to nieprzeciążona ludobójstwem i historią opowieść o podróży. Nie oznacza to jednak, że jest jej zupełnie pozbawiona. Historii jest tu mniej, niż w chyba każdej innej książce o Rwandzie wydanej po 1994 roku.
Will Ferguson przez trzy tygodnie przemierzał Rwandę z przyjacielem - Jean-Claude Munyezamu. Jean-Claude jest Rwandyjczykiem, który odwiedza ojczyznę po latach emigracji i swoją opowieścią wzbogaca obserwacje Fergusona. Kronika ich podróży napisana jest z humorem, czasami naturalnym, innymi razem nieco wymuszonym. Nie przeszkadza to autorowi co rusz nurkować we wciąż żywą historię ludobójstwa by parę ustępów dalej jowialnie opowiadać o zasmarkanych nosach dzieci. Tak nierówny klimat powoduje, że na lepsze fragmenty książki rzucają cień te słabsze, z przesadzoną egzaltacją i ekspresją. Dodając pomieszaną tematykę, w której spotyka się kronika, historia i reportaż, miesza mi się również opinia o tej książce. Zabrakło trochę wysokiej jakości spoiwa, które uporządkowałoby nieco bałagan. Mogłoby nim być na przykład pokazanie nowej Rwandy - choć pozostającego w cieniu 1994 roku, to jednak kraju patrzącego w przyszłość. Idea ta zagubiła się w nieśmiesznych żartach i instrumentalnym traktowaniu tragedii.
Wicekról Ouidah
(Benin)Ranking: ★
Autor: Chatwin Bruce
Język: polski
Przed „Wicekrólem Ouidah” nie znałem twórczości Bruca Chatwina. Znałem za to „Jądro ciemności” Josepha Conrada, do którego porównywana jest nowela Chatwina. Zestawienie to jest trafne, ale tylko w kategorii objętościowej - obie książki mają format grubszych zeszytów.
Bohaterem tej krótkiej historii jest brazylijski handlarz niewolników wzorowany na prawdziwej postaci Francisco Felixa de Sousa. Da Silva (pod takim nazwiskiem przedstawiony jest on w książce) przybywa do Beninu, gdzie na niecnym procederze zbija fortunę. Może być to kanwą ciekawej powieści, ale w tym wydaniu to raczej posępny, ciężkostrawny kotlet. Czytając „Wicekróla Ouidah” miałem wrażenie, że mam do czynienia ze streszczeniem lektury dla licealistów a nie pełnowartościowym, skończonym dziełem sztuki pisarskiej. Nie wiem, czy do końcowego efektu nie przysłużył się również tłumacz (Paweł Lipszyc), z pewnością nie będę jednak szukał innych wydań tej książki.
Egipcjanin Sinuhe
(Egipt)Ranking: ★★★
Autor: Waltari Mika
Język: polski
Rozpoczynając lekturę „Egipcjanina Sinhue” sądziłem, że mam oto przed sobą kolejną powieść, którą z Egiptem łączy tylko nazwa. Dopiero później uświadomiłem sobie, że nie jest to historia zupełnie wyssana z palca a w dodatku ciesząca się w kraju autora statusem arcydzieła na miarę „Faraona” Bolesława Prusa. Fiński pisarz Mika Waltari napisał Egipcjanina w 1945 roku po wielu latach fascynacji i badań nad starożytnym Egiptem. Mimo, że były to badania amatorskie, autorowi udało się stworzyć na tyle wierny obraz starożytnego Egiptu, by pochylili się nad nim również egiptolodzy.
Zasadniczo, Mika Waltari oparł swą powieść na innym dziele, nad którym spór, w jakiej mierze jest to fikcja, a w jakiej autentyczny tekst historyczny nie został rozstrzygnięty. Mowa tu o napisanej w okresie XII dynastii (1976-1794 p.n.e.) „Opowieści Sinuheta”.
W swojej opowieści Sinuhe odkrywa barwne losy, splecione z wydarzeniami historycznymi XVIII dynastii. Będąc nadwornym medykiem faraonów jest świadkiem ich triumfów i upadków, sam dzieląc nieraz ich losy. Bohaterem targają zwyczajne ludzkie namiętności, stając się ich ofiarą. Sinuhe odnosi sukcesy, wszystko traci, sięga dna, podróżuje poza Egipt. Choć są to czasy bardzo odległe, ludzki dramat jest bardzo aktualny. Jeśli jest on również pokazany w starożytnym oryginale wskazywałoby to na to, jak mało różnimy się od naszych przodków sprzed czterech tysięcy lat.
Bóg Nilu
(Egipt)Ranking: ★★★
Autor: Smith Wilbur
Język: polski
Powieść Wilbura Smitha rozgrywa się w Egipcie, za czasów fikcyjnego faraona Mamose Ósmego. Właśnie rozpoczyna się budowa znanej z kolosów Memnona świątyni, jest przeddzień inwazji Hyksosów. „Bóg Nilu” jest pierwszą z sześciu powieści tak zwanego „Cyklu egipskiego” tego autora. Egipt i faraonowie to tylko zmyślona kanwa, na której autor buduje rozrywkowe treści. „Bóg Nilu” jest lekturą popularno-rozrywkową, w którą jesteśmy wciągani klasycznymi dla gatunku motywami superbohatera, przemocy i seksu. Główny bohater - Tanus - jest niczym starożytny Bond, wszystkopotrafiący i wiedzący. Książkę czyta się zwiewnie, z typowym dla filmu akcji oczekiwaniem na następną scenę i spodziewany, ostateczny triumf bohatera. Egipt faraonów nadaje powieści wyjątkowowści - mechanizm znany między innymi z tureckich seriali o czasach sułtanów. Obrana z nobliwej scenerii powieść niczym by się zapewne nie wyróżniała spośród tysięcy tego typu dzieł zalegających półki z książkami za złotówkę. „Bóg Nilu” potafi jednak dostarczyć tego, w jakim celu była napisana. W kategorii rozrywkowej jest to mocna pozycja.
Kartagina 149-146 p.n.e.
(Tunezja)Ranking: ★★
Autor: Nowaczyk Bernard
Język: polski
Kartagina z Afryką ma niewiele wspólnego. Geograficznie to starożytne miasto położone było na terenie dzisiejszej Tunezji (było, gdyż obecnie Kartagina to tylko ruiny pod Tunisem z malowniczym widokiem na zatokę). W czasach opisanych w książce było to miasto należące do Imperium Kartagińskiego, założonego przez Fenicjan z Tyru (obecnie w granicach Libanu). Bernard Nowaczyk opisuje ostatni rozdział historii tego imperium, które to właśnie w 146 roku przed naszą erą zostało całkowicie zniszczone przez Rzymian w trzeciej wojnie punickiej.
Książka wydawnictwa Bellona z serii „Historyczne bitwy” to nie tylko zbiór batalistycznych informacji o uzbrojeniu i taktyce wojujących. Poza nimi zawarta jest w niej ogólna historia Kartaginy i Fenicjan w tej części basenu Morza Śródziemnego, w tym poprzedzające opisywane na kartach książki wydarzenia poprzednie wojny punickie. „Kartagina” wzbogacona jest wieloma ilustracjami, w większości obrazującymi militaria, uzbrojenie i wojskowe szyki. Afrofanom bez historycznego zacięcia ta lektura może się wydać mało zajmująca.